Aita Barandiaran: euskal antropologo eta etnologo ospetsua

Aita Barandiaran:    euskal antropologo eta etnologo ospetsua

2010-12-26

"Aztunpa" ukendua

Aztunpa Nafarroako iparraldean kokatua dagoen Bera herrian prestatzen den pomada da. Ukendu hau egiteko intsusa (Sambucus nigra L.) zuhaixkaren adarrez baliatzen gara. 
                                 
Lehenik, adarraren azala kentzen da, zati berdea agerian utziz. Atal berde hau zuritu egiten da eta olioz betetako lapiko batera botatzen da. Ordubete uzten da bertan, bere izerdia aska dezan. Azkenik, erdietsitako olioa iragazi egiten da, argizariarekin nahastu eta hozten laga.
                        
Aztunpa ukendua erredurak sendatzeko erabiltzen da batik bat.
                                        
   
                              
Pomadarako materiala, prestaketa eta erabilera azalduko dizkizuet segidan:
                        
         
Materiala: 
              
Intsusa adarrak, 25 gramo argizari, litro bat oliba olio, labana, egurrezko koilara, lapiko bat, iragazteko papera eta kristalezko ontzi handi eta pote txiki bana.
       
             
Prestaketa:
             
  • Intsusa adarrak zuritu labanaren atzeko aldearekin, azal berdea agerian utziz. Kendutako kapa hori ez da erabiliko, beraz bota egingo dugu. Agerian geratu zaigun azal berdea ere zuritu egin behar da (oraingoan labanaren alde zorrotzarekin) ontzi batean gordez. 
  • Litro bat olio sutan jarriko dugu lapiko batean eta moztutako adarraren zuntz berde horiek gainera botako ditugu. Nahasketa su motelean utziko dugu ordu batez, landareak bere izerdia bota bitartean.     
  • Denbora hau igaro ostean, olioa iragazi eta litro laurdena kristalezko ontzi batean isuriko dugu.  
  • Lortutako jariakin honi 25 gramo argizari gehituko dizkiogu eta egurrezko koilara batekin irabiatuko dugu dena, argizari guztia urtu arte. 
  • Azkenik, nahasketa kristalezko pote txiki batean bota, etiketa jarri eta guztiz solidotu arte hozten uzten da. 
  •                                    
Aztunpa ukendua
         
         
Erabilera: 
              
Aztunpa bereziki erredurentzako erabiltzen da. Bi modutan aplika daiteke: bata azalean zuzenean eta bestea pomadaz bustitako zapien bidez.





Mila esker Lide Alkorta, Izaro Almandoz eta June Artaetxebarria.
             
                 

1 comentario: