Infartuari aurrea hartzeko

Urtetik urtera gehiago dira miokardioko infartu bat jasaten dutenak. Erretzeari uztea, ariketa egitea, jan-neurri egokia izatea eta kolesterola edo hipertentsioa gaitzak kontrolpean edukitzea dira aurrea hartzeko neurririk onenak.

Adituen ustez, istripu kardiobaskularren %40 saihestu zitezkeen bizimodu osasungarria eginez gero. Gure esku dago, beraz, neurri handi batean, trastorno larri hori jasateko probabilitateak nabarmen murriztea. Ikus dezagun nola.
             

Tabakoa: aurreneko etsaia, etsairik gaiztoena

Erretzea da ohiturarik kaltegarrienetakoa bihotzarentzat. Ikerketa baten arabera, 35-39 urte bitarteko erretzaileek miokardioko infartu akutua izateko arriskua bost aldiz handiagoa dute tabakorik erretzen ez dutenena baino.

• Zer egiten du tabakoak?

Erretzeko ohiturak ateroma-plaken sorkuntza eragiten du arterietan. Horrela pilatzen diren plaka horiek partzialki buxatu ditzakete odol-hodiak —orduan bularreko angina eragingo da—, edo baita erabat ere —eta orduan infartua azalduko da—. Frogatua dago, gainera, emakumeak sentiberagoak direla tabakoak bihotzaren gain duen eragin kaltegarriaren aurrean, eta horregatik emakumeen arrisku erlatiboa handiagoa da, menopausia ostean batez ere.

Erretzaile pasiboa ere ez dago arriskutik erabat libre, ordea. Adituek egindako estimazioen arabera, pertsona ez erretzaileek ez balukete besteen kerik irentsiko leku publikoetan, infartua izateko arriskua %30 txikiagotuko litzateke, ingurugiroko keak bihotzaren gaitasun funtzionala gutxitu egiten baitu pixkanaka.

• Erretzeari utzi. Tabakoaren eragin kaltegarria, ordea, berehala murrizten da behin aztura hori bertan behera utziz gero. Horrela, erre gabe urtebete egin ondoren bihotzeko gaitz bat jasateko arriskua erdira jaisten dela kalkulatzen da.
              

Dieta: kontuz koipe kaltegarriekin

Odolean kolesterol-maila altuak daudenean ere handiagoak dira aterosklerosia —arterietan ateromak edo gantz-plakak— izateko eta, beraz, baita infartu bat jasateko arriskua ere.

• Kolesterola. Aterosklerosia kontrolatua edukitzeko, gure odoleko kolesterol totalaren maila kontrolatu behar dugu —sekula ez luke 200 mg/dl-tik gora egon behar—. Horretarako, 20 urtetik gora pertsona guztiek odoleko analisiren bat egin beharko lukete bost urtean behin, beren kolesterol-maila nolakoa den jakiteko. Baina familian jatorri genetikoko kolesterol-arazoen aurrekinak izanez gero —hiperkolesterolemia familiarra esaten zaio horri—, odol-analisiak maizago egin beharko dira. Pertsona helduen %47k gomendatutakoak baino kolesterol-maila altuagoak ditu, gaur egun —biztanleria helduaren erdiak ia—. Eta ez ahaztu kolesterol-zifrak gorantz egiten dutela adinarekin, emakumeen kasuan batez ere.

• Zer jan behar da? Borroka bi aldetatik egin behar da. Batetik, animalia-jatorriko koipe saturatuen kontsumoa murriztu behar da —haragia, hestebeteak, esnekiak, osoak batez ere— eta baita, janari aurrekozinatuetan, opil industrialetan, galleta eta antzekoetan hain ugariak diren trans koipeak ere. Bestetik, koipe mesedegarrien kontsumoa bultzatuko da, kolesterol ona gehitzen dutelako: fruitu lehorrak, arrain urdina, oliba-olioa, ahuakatea, etab. Jan-neurri egokia eginez gero, kolesterol-mailak % 20 jaitsi daitezke.
              

Sedentarismoaren kontra, ariketa fisikoa

Asko eta oso diferenteak dira kirolak eta ariketa fisikoak bihotzarentzat dakartzan onurak. Aldian behin, modu erregularrean ariketa eginez, aski da astean bizpahiru aldiz aritzea, bihotzaren funtzionamendua hobetzeaz gain, gainpisua kontrolatu, tentsio arteriala erregularizatu eta kolesterol-maila altuak nabarmen jaitsiko ditugu.

• Zer egin daiteke? Neurrian aritzea da garrantzitsuena. Kasu hauetan, hobea da maiz aritzea, oso gogor jardutea baino. Egunero 30 bat minutuko pasioa, adibidez, ariketa ezin hobea da adin eta baldintza fisiko guztietako pertsonentzat. Igeriketa, bizikleta, gimnasia eta antzeko kirolak ere oso mesedegarriak dira ia guztientzat. Baina, jakina, bakoitzaren adina, zaletasunak eta sasoia kontuan hartuz betiere, ez baitago gogoz kontrako kirola baino erremedio okerragorik.
               

Estresa, itxuraz baino garrantzitsuagoa

Ikerketa ugarik frogatzen duten bezala, izaera jakin batzuek eta estres-egoerek nabarmen gehitzen dute arrisku kardiobaskularra, 50 urtetik gorako pertsonetan batez ere. Horregatik, komeni da laneko estresa kontrolatzea, baina baita familia barrukoa edo lagunartekoa ere, eta depresioa edo antsietatea bezalako arazo emozionalak saihestu eta, behar izanez gero, baita tratatzea ere.

• Zergatik gertatzen da? Normalean presio arterial normala duten pertsona batzuei bat-batean tentsioa igo egiten zaie, estres-aldi gogorrean daudenean, eta tentsio-gorakada horiek bihotza hondatu egingo lukete pixkanaka. Estresa kontrolatzeko, bizimodu osasungarria eraman behar da, kirola eginez, eta eguneroko kezkak modu lasaiagoan eta ikuspegi konstruktibotik maneiatzen ikasiz.
            

Kontuan hartu beharreko beste gaitz batzuk

Badira behar bezala kontrolatu ezean, arazo kardiobaskularrak izateko arriskua gehitzen duten gaixotasun-sail bat.

• Diabetesa. Tratatu gabeko diabetesak infartu bat izateko arriskua gehitzen du, pertsona diabetikoek beren arterietan ateroma-plakak pilatzeko posibilitate gehiago baitaukate.

• Hipertentsioa. Ez du inolako sintomarik ematen, baina ondorio larriak izan ditzake bihotzean, arteriak buxatu egiten dituelako. Kasu honetan ere garrantzi handikoa da garaiz detektatzea, eta tratamendu egokia jartzea.

• Obesitatea. Normala baino gehiago pisatzeak aterosklerosiaren sorrera errazten du, arterien paretak hondatuz eta infartuaren arriskua areagotuz. 

              

Jabier Agirre

berria      

(2011-03-29)